Ә. Қастеев ат. Мемлекеттік өнер мұражайы, Алматы, Қазақстан
1998
Полиэтилен пленкасында қара түске боялған әртүрлі заттар жатқан. Олардың үстінде шаңырақ ілулі, еденге тек оның жиегінің «нүктесі» тиіп тұрды, оны байланған арқандар ұстап тұр, әрі оған сылдырмақты сүйеп қойған. Оның үстінде қоқыс заттарының арасында жасырылған мотордың көмегімен қозғалатын бақсы қалпағының (еркін нұсқасы) аппақ қардай қанаттары айналады. Шаңырақтың қарама-қарсы жағында айқара ашық киіз үйдің есігі жатты. Есік айнамен жабылған.
Шаңқобызға арналған музыка (ежелгі қазақ дәстүрі) шырқалды. Айна есік орнын сурет жақтауына айналдырып, ол адамның еңгеріп жүрген әлемнің үлгісі. Бұл әлемде асты қара мен үсті ақтың арасында шаңырақпен бейнелеген адам мен халықтың өмірі жатыр. Немесе: шаңырақтың қараның түбіне құлауына жол бермейтін бақсының рухани күші, оның бейнесі бүгінде көптеген адамдар үшін дене мен рух, үстіңгі және астыңғы жақтар арасындағы үйлесімділікті қалпына келтіре алатын суретшімен байланыстырылады, былайша айтқанда, уақыттың үзілген жібін байланыстырады.
«Ұшатын ақ» тақырыбы алғаш рет 1990 жылы суретшінің шығармашылығында көркем сурет нұсқасында көрініс тапқан (Ұшатын ақ. Палимпсест, 1990, кенеп, май).
"Социализмнің күйреуінен бастап өмір салтын жаппай батыстандыруға дейінгі сәйкестіктің «сынуын» бастан кешіре отырып, бізге алғаш рет басқа мәдениеттер мен менталитеттердің өкілдерімен тікелей диалог жүргізудің нақты мүмкіндігі ұсынылып отыр.
Ұжымдық сәйкестілік стратегиясын жасап шығару кезінде біз мәдени шекаралар, басымдықтар мен негіздерді түсіну түйткіліне тап боламыз.
«Еуразиялық утопия» – осы түйткілдерге әртүрлі жақтардан қарауға тырысатын ұзақ мерзімді көркемдік жоба. «Ұшатын ақ» – еуразиялық пантеонның алғашқы және негізгі шекара кейіпкерлерінің бірі. Біз бұл кейіпкерді «қазақ» – ақ қаз этнонимінде, орыс суретшісі В.В. Стерлиговтың «Ақ періштелерінде», III ғасырдағы қытай каллиграфтарының «фэй бай» каллиграфия стилінде – ұшатын ақты кездестіреміз.
В.Н. Басиловтың Орта Азия мен Қазақстан халықтарының шаманизмі кітабында былай делінген: «... бақсы аққу терісінен жасалған қанаты бар қалпақ киді. Ол ошақтың айналасында секіргенде қанаттары көтеріліп, төмен түсетін. Сонымен бірге бақсы көмейден шығатын дыбыстарды шығарды, бәлкім, құсты бейнелегені шығар...»
Бұл үзінді біздің инсталляциямыздың негізіне енген: экспозицияның үштұғырлы құрылымы ежелгі көшпенділер әлемінің үлгісіне және қазіргі заманғы өнердің әлемдегі «осында және дәл қазір» позицияларын бекітетін үлгіге жауап береді».
Рустам Халфин
Қатысушылар: Рустам Халфин, Ләйлә Тұрғанбаева, Георгий Трякин-Бухаров.
Көрме жұмыстары мен фотосуреттерін сайтымыздан мына сілтеме бойынша көруге болады
